पिपुल्स न्युज मधेश प्रदेश व्युरो : मधेश प्रदेशमा अश्लिल गितले पारेको प्रभाव मधेश प्रदेशमा अश्लील गीतहरूले सांस्कृतिक, सामाजिक, र नैतिक पक्षमा विभिन्न प्रकारका प्रभाव पारेका छन् । यस्ता गीतहरूको लोकप्रियता र प्रभावलाई विभिन्न दृष्टिकोणले हेर्न सकिन्छ ।
१. स्कृतिक प्रभाव : अश्लील गीतहरूले मधेशको परम्परागत सांस्कृतिक धरोहर र मूल्यमान्यतामा नकारात्मक असर पुर्याएको छ । परम्परागत लोकगीत, भजन र सांस्कृतिक गीति शैलीहरूको स्थानमा यी गीतहरूको प्रभाव बढ्दै गइरहेको छ । जसले स्थानीय पहिचानलाई धमिलो बनाई रहेकोछ ।
२ . सामाजिक प्रभाव : यस किसिमको गितले युवा पुस्तामा गलत सन्देश फैलाउन सक्छन्, जसले समाजमा असभ्य व्यवहार र यौनजन्य हिंसा प्रवर्द्धन हुन थाल्नेछ । परिवार र समाजमा अश्लील गीतहरूको प्रस्तुति र उपभोगका कारण वयस्क र बालबालिकाबीच असहजता उत्पन्न भएको देखिन्छ । धेरैजसो गीतहरूमा महिलालाई वस्तुवादी ढंगले प्रस्तुत गरिएकोले महिलाप्रति हेर्ने दृष्टिकोणमा नकारात्मक परिवर्तन हुन सक्छ ।
३. आर्थिक प्रभाव : अश्लील गीतहरूको व्यापारिक पक्षले कतिपय कलाकार र निर्माता आर्थिक रूपमा लाभान्वित भए पनि यसले मधेशको संगीत क्षेत्रलाई दीर्घकालीन रूपमा कमजोर बनाउने खतरा उच्च छ । मधेशका वास्तविक सांगीतिक सम्पदाहरूको मूल्यांकन हुन नसक्ने अवस्था सिर्जना हुन थालेको छ ।
४. नैतिक प्रभाव : समाजमा नैतिकताका मुद्दाहरू उठिरहदा पनि समाज नै उक्त कार्यमा रमाउदा धेरैजसो अभिभावक र अग्रज पुस्तामा चिन्ता उत्पन्न भएको छ । यस्ता गीतहरूले बालबालिका र किशोर किशोरीहरूको मानसिक स्वास्थ्य र नैतिक सोचमाथि गहिरो असर पार्न थालिसकेको देखिएको छ । यसता अश्लिल गित संगितले युवा पुस्तामा नैतिक पतन, असभ्य बोली र ब्यवहार देखिन थालिएकोले अवको पुस्ता कस्तो हुने हो भन्ने चिन्ता बढन थालेको छ ।
सरकारले नीतिगत हस्तक्षेप गर्नै पर्ने देखियो : सरकारले अश्लील गीतहरूमा प्रतिबन्ध लगाउने र यस्तो सामग्रीको उत्पादन र प्रसारणलाई नियमन गर्ने कडा कानूनी व्यवस्थामा लाग्नु पर्छ ।
सचेतना कार्यक्रमहरू : समाजमा अश्लील गीतहरूले पार्ने नकारात्मक प्रभावबारे जनचेतना जगाउने अभियान चलाउनुपर्छ । सरोकार समुहहरुले चाल्नु पर्छ । मधेश प्रदेशमा सांगीतिक सम्पदालाई जोगाउन र सकारात्मक सांस्कृतिक विकास गर्न सबै पक्षको सहकार्य आवश्यक छ । अश्लील गीतको सट्टा जीवनोपयोगी र मनोरञ्जनात्मक गीतहरूको उत्पादनले दीर्घकालीन समाधान दिन सक्छ ।
अश्लिल गितमा देखिएको छाडापन र अश्लिल अर्थले समाजलाई कहाँ लग्दै छ : अश्लील गीतमा देखिएको छाडापन र अश्लील अर्थले समाजमा विविध प्रकारका नकारात्मक प्रभावहरू उत्पन्न गरिरहेको छ । यस्ता गीतहरू मनोरञ्जनको नाममा समाजको नैतिक, सांस्कृतिक, र सामाजिक संरचनामा खलल पुर्याउँदै गलत दिशातर्फ लैजाने जोखिम बढाउँछन् ।
१. सामाजिक संरचनामा असर :
महिलाको वस्तुवादीकरण : अश्लील गीतहरूको शब्द र प्रस्तुति प्रायः महिलालाई यौन वस्तुको रूपमा प्रस्तुत गर्छ । यसले लैंगिक असमानता र महिला विरुद्धको हिंसालाई थप प्रोत्साहन गर्न सक्छ । यस्ता अश्लिल गित सुन्दा र गितमा महिला कालाकारले गरेको अश्लिल हाउभाउ देखिने नृत्य हेरेर महिला हिंसा बढन सक्ने संकेत समेत देखाउछ ।
पारिवारिक वातावरणमा असर : नेपाल अहिले नै यस्तो बिकासी देशमा पर्न सकेको छैन जहाँ बाउआमाको अगाडी नांगै वा अश्लिल कुराहरु बोल्ने सकोस । यस्ता गीतहरू बालबालिका र किशोरकिशोरीहरूले सुन्दा परिवारमा असहजता सिर्जना हुन्छ, जसले आपसी समझदारी र अनुशासनमा नकारात्मक असर पार्न सक्छ ।
सामाजिक असभ्यता स् छाडा शब्दावली र अश्लील प्रस्तुतिले युवा पुस्तालाई नैतिकता र शिष्टाचारको बाटोबाट भटकाउन सक्छ ।
२. युवापुस्तामा नकारात्मक प्रभाव : अश्लील गीतहरूले किशोरकिशोरी र युवाहरूलाई विकृत मानसिकतामा धकेल्न सक्छ । यस्ता गीतहरूले उनीहरूको सोचाइलाई अस्वस्थ, उत्तेजक, र छाडा दिशामा लैजाने सम्भावना हुन्छ । यस्ता गीतहरूले ट्रेंडू को नाममा अश्लीलता र छाडापनलाई सामान्यीकरण गर्दै जिम्मेवार सोच र संस्कारको विकासमा अवरोध गर्छ ।
३. सांस्कृतिक क्षय : अश्लील गीतहरूको बढ्दो प्रभावले परम्परागत लोकसंगीत र सांस्कृतिक मूल्यहरूको स्थान लिन खोजेको छ । मधेशका मौलिक गीत संगीत, जसले समाजको पहिचान झल्काउँथ्यो, अहिले ओझेलमा पर्दै गइरहेको छ ।
४. नैतिक मूल्यहरूको गिरावट : समाजमा अश्लीलता स्वीकार्य हुने हो भने नैतिकता, सम्मान, र मर्यादाको स्तर कमजोर हुँदै जान्छ । सार्वजनिक ठाउँमा यस्ता गीतहरूको प्रयोगले समाजलाई खुला अशिष्टताको बाटोमा धकेल्न सक्छ ।
समाजलाई कहाँ लैजाँदै छन् :
छाडा सोचको विकास : अश्लील गीतहरूले मानिसहरूको सोचलाई सतही र केवल यौनजन्य विषयहरूमा सीमित बनाउन सक्छ ।
हिंसात्मक प्रवृत्ति : महिलाको वस्तुवादीकरणले यौन हिंसा र उत्पीडनलाई थप प्रोत्साहन दिने खतरा रहन्छ ।
पश्चिमीकरणको नकारात्मक पक्ष : अश्लील गीतलाई प्रगतिशीलता र आधुनिकताको प्रतीक मान्ने प्रवृत्तिले हाम्रो मौलिकता गुम्ने खतरा बढाउँछ ।
पारिवारिक र सामाजिक विघटन : परिवार र समुदायमा अश्लील गीतको अत्यधिक प्रभावले आपसी विश्वास, सम्मान, र सन्तुलन गुमाउन सक्छ ।
समाधानका उपायहरू : शिक्षा र सचेतना सरकार र एन्जिओहरुले युवापुस्तालाई यस्ता गीतहरूले पार्ने दीर्घकालीन असरबारे शिक्षित र सचेत बनाउने ।
नीति निर्माण : अश्लील गीतहरूको उत्पादन र प्रसारणमा नियन्त्रणका लागि स्पष्ट कानूनी कार्वाही र जरीवानाको व्यवस्थाको आवश्यकता ।
सांस्कृतिक पुनर्जागरण : संस्कृति समुह, सरोकार समुह र एनजिओहरुले कानुनी कार्वाहीका लागि आवाज उठान गर्ने तथा मौलिक लोकगीत र सांस्कृतिक सम्पदालाई प्रोत्साहन दिने अभियान चलाउनुपर्छ ।
परिवारको भूमिका : यस किसिमको कार्यमा अभिभावकको ठुलो कर्तव्य रहने हुन्छ । अभिभावकहरूले आफ्ना बालबालिकालाई सही र गलत मनोरञ्जनका माध्यमबारे सल्लाह दिए आफनै घरबाट पनि समाजलाई सुधाररोन्मुख तिर लान सकिन्छ । यदि यस्ता प्रवृत्तिहरूलाई बेलैमा नियन्त्रण गरिएन भने समाजमा अश्लीलता र छाडापनको जरा अझ गहिरो हुनसक्छ, जसले दीर्घकालीन रूपमा नैतिक, सांस्कृतिक, र सामाजिक मूल्यमान्यतालाई कमजोर बनाउँछ ।
यसको कानुनी उपचार के : अश्लील गीतहरूका कारण समाजमा पर्ने नकारात्मक प्रभाव रोक्न कानूनी उपचार आवश्यक छ । यस्ता समस्यालाई सम्बोधन गर्न सरकार, समाज र कानूनी निकायहरूले प्रभावकारी कदम चाल्नुपर्छ । नेपालमा यसको कानूनी उपचार निम्नलिखित उपायबाट सम्भव छ .
१. मौजुदा कानूनी व्यवस्था : नेपालमा अश्लील सामग्री नियन्त्रणका लागि पहिले नै केही कानूनी प्रावधानहरू रहेका छन् । ती प्रावधानहरूको प्रभावकारी कार्यान्वयन आवश्यक छ । नेपालको संविधान, २०७२ : संविधानको धारा १६ र १७ मा मानिसको सम्मानजनक जीवन जिउने अधिकार र अभिव्यक्ति स्वतन्त्रताको कुरा गरिएको छ । तर, अभिव्यक्ति स्वतन्त्रता अश्लीलता फैलाउने गरी प्रयोग गर्न पाइँदैन । सजायसम्बन्धी कानुन मुलुकी अपराध संहिता, २०७४, धारा १२१ अश्लील सामग्री उत्पादन, वितरण, र प्रसारण गर्ने कार्य अपराध मानिन्छ । धारा १२२ कुनै सामग्रीबाट अश्लीलता फैलाउनेलाई जरिवाना वा कैद सजायको व्यवस्था गरिएको छ । सञ्चार ऐन, २०५३ : यस ऐनले अश्लील सामग्री रेडियो, टेलिभिजन, वा डिजिटल प्लेटफर्ममा प्रसारणमा रोक लगाउने प्रावधान गरेको छ ।
२. कानूनी कार्यान्वयनका उपायहरू : सजगता र निगरानी बढाउनु अश्लील गीतहरू उत्पादन र वितरणमाथि निगरानी गर्न विशेष निकाय गठन गर्न सकिन्छ । अनलाइन प्लेटफर्ममा यस्ता गीतहरूको निगरानीका लागि साइबर प्रहरीको भूमिका प्रभावकारी बनाउनुपर्छ । प्रतिकूल सामग्रीमा प्रतिबन्ध अश्लील गीतहरू प्रतिबन्ध गर्न कडा नीति अपनाउनु पर्छ । युट्युब, टिकटक, र अन्य डिजिटल माध्यमहरूमा यस्तो सामग्री हटाउन सम्बन्धित कम्पनीहरूसँग समन्वय गर्नुपर्छ । अभियोजन र सजायको कडाइ अश्लील गीत बनाउने, गाउने, र प्रचारप्रसार गर्नेहरूलाई कडा सजाय दिनुपर्छ । कानुन उल्लंघन गर्नेहरूमाथि आर्थिक जरिवाना र कैदको व्यवस्था प्रभावकारी रूपमा लागू गर्नुपर्छ । नयाँ कानूनी व्यवस्था बनाउनु अश्लील सामग्रीका लागि विशिष्ट कानूनी प्रावधान बनाउनु आवश्यक छ । डिजिटल मिडियाको दुरुपयोग रोक्न नयाँ साइबर कानून ल्याउन सकिन्छ ।
३. अभिव्यक्ति स्वतन्त्रता र सीमारेखा : कानुनले अभिव्यक्ति स्वतन्त्रतालाई सुरक्षित गर्नुपर्छ तर यसका नाममा अश्लीलता र समाजलाई नकारात्मक असर पार्ने कार्यलाई रोक्नुपर्छ । स्वतन्त्रता र सार्वजनिक नैतिकताको बीचमा सन्तुलन कायम गर्न कानूनी स्पष्टता हुनुपर्छ ।
४. समाजिक सचेतना अभियान र शिक्षा : केवल कानूनी उपचार पर्याप्त हुँदैन, समाजमा जनचेतना फैलाउनु आवश्यक छ । अश्लील गीतले पार्ने हानिकारक असरबारे समुदायमा छलफल र बहस गरिनुपर्छ । विद्यालय र कलेजस्तरमा नैतिक शिक्षा अनिवार्य गरी युवाहरूलाई सही दिशा दिनुपर्छ ।
५. सरकार र सरोकारवालाको भूमिका : संचार मन्त्रालय : अश्लील गीतको प्रसारण नियन्त्रण गर्न निर्देशिका ल्याउनुपर्छ । मिडिया नियामक निकायहरू : रेडियो, टिभी, र डिजिटल प्लेटफर्महरूलाई अश्लील सामग्रीको अनुमति नदिन कडा निर्देशन दिनुपर्छ । साइबर प्रहरी : अनलाइन प्लेटफर्महरूमा यस्ता सामग्री निगरानी गरी कारबाही गर्नुपर्छ । कानूनी उपचारको सफल कार्यान्वयनका लागि कानुनको कडाइ, जनचेतना, र सामाजिक नैतिकता जोगाउने प्रयास सबै पक्षबाट गर्नुपर्छ । यसले मात्र समाजलाई अश्लीलता र छाडापनबाट जोगाउन सक्छ ।
